Poglądy na istotę elementarnych klocków, z których zbudowana jest materia uległy w ciągu ostatnich dziesięcioleci dramatycznym zmianom. Odkryto nowe grupy cząstek, co pozwoliło na wprowadzenie przejrzystej systematyki w ich "ogrodzie zoologicznym".

W oparciu o przełomowe teorie fizyków Murray Gell-Manna (nagroda Nobla 1969 r.) i Georga Zweiga, a także na podstawie rezultatów otrzymanych przy pomocy nowych, wysoce sprawnych akceleratorów i detektorów udowodniono, że większość cząstek z naszego "zoo" składa się z jeszcze mniejszych cegiełek, zwanych kwarkami. Kwarki występują albo w parach kwark - antykwark albo w trójkach kwarków (lub antykwarków) i tworzą w ten sposób grupę cząstek zwanych "hadronami". Hadrony złożone z trójek kwarków nazywamy barionami, zaś z par kwark - antykwark mezonami. Na przykład proton składa się z dwóch kwarków u oraz jednego d, neutron natomiast z jednego kwarku u i dwóch kwarków d.

Protony składają się z trzech kwarków: dwóch u i jednego d. Należą zatem do grupy barionów.

Kombinacje par kwark - antykwark nazywamy mezonami. Znanych jest około 90 różnych mezonów.

Według obecnego stanu wiedzy, elementarne cegiełki, z których zbudowana jest materia należą albo do rodziny kwarków albo leptonów. Każda z tych rodzin zawiera po sześć cząstek oraz ich antycząstki. Lepton, to ogólna nazwa na elektron i cząstki z nim "spokrewnione": mion i tauon oraz odpowiadające im neutrina, a także wszystkie ich antycząstki.