W Modelu standardowym występują trzy podstawowe siły, których oddziaływania można sprowadzić do wymiany określonych cząstek pośredniczących. Zasięg oddziaływania zależny jest od masy wymienianej cząstki: im większa masa tym krótszy zasięg. Cząstki pośredniczące odznaczają się pewną szczególną własnością. Mogą się one przeobrażać zgodnie z pewnymi określonymi regułami, przez bardzo krótki czas w pary cząstek elementarnych, z których z kolei powstają cząstki możliwe do detekcji.

Wszystkie zjawiska elektryczne i magnetyczne można opisać oddziaływaniem siły elektromagnetycznej. Cząstką pośredniczącą w tym oddziaływaniu jest nie mający masy foton, znany nam także jako "cząstka - kwant światła". Zasięg oddziaływania elektromagnetycznego nie jest ograniczony, siła natomiast maleje z rosnącą odległością. Oddziaływanie elektromagnetyczne jest tym, z którym spotykamy się najczęściej w życiu codziennym. Umożliwia ono na przykład skurcze mięśni no i oczywiście powoduje właściwe ustawienie się igły w kompasie.

Oddziaływanie pomiędzy kwarkami nazywamy "silnym kolorowym" i przekazywane jest ono przez pośredniczące gluony, które same również niosą ładunek kolorowy. Z tego powodu zasięg tej siły jest bardzo ograniczony, mimo że masa gluonu jest zerowa. Ponadto w czasie wymiany gluonów zmienia się "kolor kwarków". Na skutek tego, że gluony mogą przeobrażać się w pary kwark -antykwark, proton wypełniony jest "morzem" kwarków i gluonów.

W oddziaływaniu słabym cząstkami pośredniczącymi są masywne cząstki W⁺ , W^- i Z⁰. Możliwe są przez to reakcje różnego typu, w których zmieniać się może nie tylko ładunek elektryczny ale także rodzaj uczestniczących cząstek. Oddziaływania słabe i elektromagnetyczne można w ramach Modelu standardowego opisać jednolitą teorią jako tzw. oddziaływanie elektrosłabe.